I. Thông tin chung về lô hàng
Điều kiện vận chuyển: CY - Door / FCL - FCL
Cảng xếp hàng: Nhavasheva, Ấn Độ
Địa điểm giao hàng: Hoàng Mai, Hà Nội
Tên hàng: Enzyme (phụ gia thực phẩm)
Số lượng & trọng lượng: 10 pallets / 240 can / 7.765 kg (1 container 20DC)
Đơn vị vận chuyển nội địa: Một doanh nghiệp logistics tại Hải Phòng
Giá trị tổn thất ước tính: 13.219,3 USD
II. Diễn biến sự việc
Lô hàng phụ gia thực phẩm được vận chuyển trong container số FCIU3301688 (20’), theo vận đơn số MPRSMUM1806, trên chuyến tàu hành trình từ cảng Nhavasheva (Ấn Độ) đến cảng Đình Vũ (Hải Phòng, Việt Nam) vào ngày 29/04/2017.
Đến ngày 23/05/2017, hàng được đưa về kho của khách hàng tại Hà Nội để dỡ hàng. Khi mở container, phát hiện toàn bộ hàng hóa bị xô lệch về phía cửa container; hai pallet ngoài cùng bị sập, một số can bị vỡ, gây chảy dung dịch ra sàn. Dây đai cố định hàng và các pallet còn lại vẫn nguyên vẹn.
Khách hàng đã tiến hành dỡ toàn bộ hàng, lưu kho tạm thời và thông báo sự việc đến các bên liên quan.
Ngày 30/05/2017, đơn vị giám định cùng đại diện bên vận chuyển tiến hành kiểm tra hiện trường, ghi nhận kết quả tổn thất như sau:
- 12 can bị bẹp méo, thủng và chảy hết dung dịch
- 96 can bị nứt hoặc vỡ nắp, hàng hóa rò rỉ nhẹ
- 05 can bẹp nhẹ, không rò rỉ hàng hóa
- 127 can còn nguyên vẹn
Theo biên bản giám định sơ bộ, nguyên nhân tổn thất có thể do pallet yếu và hàng hóa được xếp chưa khít, tạo khoảng trống trong container; trong quá trình vận chuyển và xếp dỡ, sự rung lắc làm sập pallet và vỡ can.
III. Vấn đề tranh chấp phát sinh
1. Phí lưu container và lưu bãi
Phí phát sinh: 11.479.579 VNĐ (12 ngày lưu container tại cảng).
Tình trạng: Khách hàng chưa đồng ý thanh toán mức phí này, cho rằng mức 40 USD/ngày là cao so với lô hàng trước.
Quan điểm của đơn vị vận chuyển: Phí được tính theo biểu phí chính thức của hãng tàu, do đơn vị vận chuyển đã chi hộ để duy trì tiến độ dịch vụ.
Hai bên vẫn đang trong quá trình thương lượng, chưa đạt được thỏa thuận thống nhất về mức phí và trách nhiệm thanh toán.
2. Phí dịch vụ vận chuyển
Tổng giá trị dịch vụ: 60.159.515 VNĐ
Tình trạng: Khách hàng chưa thanh toán, với lý do “đơn vị vận chuyển chưa hoàn thành trách nhiệm dịch vụ”.
Bên vận chuyển khẳng định đã giao container nguyên chì, nguyên đai, không có dấu hiệu hư hỏng hay va đập; đã có biên bản xác nhận của cơ quan giám định, cảng và hãng tàu. Do đó, đơn vị vận chuyển cho rằng đã hoàn thành đúng nghĩa vụ theo hợp đồng và quy trình nghiệp vụ chuẩn của ngành logistics.
Phía bảo hiểm đã có văn bản từ chối bồi thường, tuy nhiên chưa nêu rõ nguyên nhân cuối cùng gây tổn thất.
IV. Quá trình giải quyết tranh chấp qua Trọng tài thương mại
Do khách hàng chậm thanh toán dù đã được nhắc nhiều lần, đơn vị vận chuyển đã khởi kiện khách hàng ra Trọng tài để giải quyết tranh chấp theo các Điều kiện kinh doanh chuẩn của Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA).
Cụ thể, hai bên có ký hai hợp đồng dịch vụ (Booking Note) vào tháng 3 và tháng 4 năm 2017. Trong hợp đồng có điều khoản:
“Các dịch vụ do chúng tôi cung cấp cho khách hàng luôn tuân thủ theo đúng Các điều kiện kinh doanh chuẩn của Hiệp hội VLA, khách hàng sẽ được cung cấp bản điều kiện này nếu có yêu cầu.”
Tại Mục 62 của Các điều kiện kinh doanh chuẩn quy định:
“Bất kỳ tranh chấp, mâu thuẫn hay khiếu nại nào phát sinh từ hoặc liên quan đến điều kiện kinh doanh chuẩn này… phải được đưa ra Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) để giải quyết chung thẩm theo Quy tắc tố tụng của Trung tâm này.”
Khi vụ việc được đưa ra Trọng tài, khách hàng cho rằng hai bên chưa có thỏa thuận cụ thể về cơ quan giải quyết tranh chấp. Tuy nhiên, Hội đồng Trọng tài đã phân tích và khẳng định rằng điều khoản trọng tài nói trên đã được xác lập hợp pháp, vì được thể hiện trong hợp đồng bằng văn bản và dẫn chiếu trực tiếp đến điều kiện kinh doanh chuẩn của VLA — phù hợp với Điều 16 của Luật Trọng tài thương mại năm 2010.
Hội đồng Trọng tài cũng xác định rằng tranh chấp giữa hai bên liên quan đến nghĩa vụ thanh toán dịch vụ logistics, là vấn đề được điều chỉnh trong cả hợp đồng lẫn điều kiện kinh doanh chuẩn (Mục 44-45). Vì vậy, Trọng tài có thẩm quyền giải quyết vụ việc.
V. Bài học kinh nghiệm
Qua sự việc này cho thấy tầm quan trọng của việc:
- Luôn ghi rõ trong hợp đồng, booking note hoặc báo giá các điều khoản, điều kiện kinh doanh chuẩn. Khi điều khoản này được ghi nhận đầy đủ, doanh nghiệp có cơ sở pháp lý vững chắc để bảo vệ quyền lợi của mình trong các tranh chấp thương mại.
- Lưu trữ và cung cấp bản điều kiện kinh doanh chuẩn cho khách hàng khi có yêu cầu.
- Thường xuyên rà soát hợp đồng dịch vụ để bảo đảm tính pháp lý trong giao dịch và giải quyết tranh chấp.
- Am hiểu về lĩnh vực vận tải quốc tế và phạm vi trách nhiệm của từng doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân.
- Thường xuyên cập nhật thông tin xuyên suốt quá trình vận chuyển tới các bên liên quan.
